Ukryte i nieleczone problemy z tarczycą mogą przysporzyć nam wielu problemów. Nie tylko sabotować nasze wysiłki o ładną sylwetkę, ale też wyraźnie obniżać komfort życia.
W ostatnich latach notuje się duży wzrost zachorowań na Hashimoto. Występuje najczęściej ze wszystkich chorób autoimmunologicznych. Jest to choroba tarczycy przeważnie rozwijająca się po cichu i bezboleśnie – u kobiet dziesięć razy częściej niż u mężczyzn. Symptomy są dosyć ogólne – zmęczenie, słaba kondycja włosów i paznokci, co może przecież oznaczać niedobór witamin. Depresje i wahania nastrojów przypisujesz do zbliżającej się miesiączki. Choroba nie tylko obniża jakość życia, ale także prowadzi do nadciśnienia czy miażdżycy, insulinooporności, cukrzycy. W rzadkich przypadkach może prowadzić do nowotworów. Leczenie polega na farmakoterapii do końca życia, jednak wcześnie rozpoznana daje dobre rokowania.
1. Czym jest choroba Hashimoto?
Choroba autoimmunologiczna, która jest przyczyną zapalenia tarczycy. Dotyka najczęściej kobiety od 20 do 50 roku życia. Jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroba występuje 10-20 razy częściej niż u mężczyzn. Idzie w parze z subkliniczną niedoczynnością/pierwotną niedoczynnością, a czasami z chorobą Gravesa-Basedova. Wiąże się z obniżoną odpornością organizmu, który zamiast chronić przed infekcjami atakuje swoje własne tkanki. Jest to choroba autoagresji, która współdziała często z innymi chorobami autoagresyjnymi np. łysienie, bielactwo, cukrzyca, choroba Adisona, celiakia. Mówi się, że jest to choroba genetyczna – jednak przyczyny nie są do końca znane.
Z nieoficjalnych źródeł wynika, że jest ona powodowana przez lektyny. Hashimoto powoduje stan zapalny tarczycy. Prowadzi to do jej zaniku, oraz zmniejszenia produkcję hormonów. Ważną rolę odgrywa atak układu immunologicznego na TPO oraz TG.
2. Jak ją rozpoznać?
Objawy są dość ogólne. Połączenie ich z jedną przypadłością i skojarzenie w całość nie jest tak trudne, kiedy zna się ich szereg.
Należą do nich:
- zmęczenie i ból mięśni
- wypadanie włosów
- sucha skóra
- problemy z wagą (zwolniony metabolizm)
- nietolerancja na zimno
- senność, utrata wigoru
- depresja
- problemy z miesiączkowaniem i zajściem w ciążę
Jednym z widocznych objawów są tzw. ”wole”. Jest to nic innego jak powiększone gardło, które można zaobserwować w lustrze. Można odczuwać trudności z połykaniem, uczucie pełności, chrypkę.
3. Diagnostyka i leczenie
Chorobę Hashimoto można wykryć poprzez wykonanie USG tarczycy. Oraz poprzez zbadanie hormonu przysadki mózgowej:
- TSH
- przeciwciał przeciwtarczycowych Anty TPO
- Anty TG
- wolne hormony tarczycowe FT3 i FT4
Po takiej diagnostyce i wywiadzie z pacjentem jesteśmy w stanie stwierdzić stan chorobowy. W badaniach laboratoryjnych występuje zwiększone stężenie przeciwciał anty-TPO i anty TG, zmniejszony obraz tarczycy w badaniu USG, zwiększone stężenie TSH w surowicy, zwiększone stężenie FT3 i FT4.
Leczenie polega na przyjmowaniu przez resztę życia tyroksyny – jest to substytut hormonu produkowanego przez tarczycę. Ważne są także stałe wizyty u endokrynologa i bieżące monitorowanie stanu organizmu.
4. Dieta w Hashimoto – co warto jeść, a czego unikać
Nie ma jednego i najbardziej słusznego podejścia dietetycznego. Każdy organizm jest inny i inaczej może znosić stan chorobowy. Zalecenia ogólne nie są prawidłowe dla każdego. Jest jednak kilka ‘’patentów’’, które mogą pomóc w zapobieganiu dalszemu uszkadzania gruczołu tarczycowego i niwelowania stanu zapalnego z organizmu.
1.Błonnik
Przy hashimoto zwolniona jest perystaltyka jelit, którą najlepiej jest pobudzić do pracy właśnie błonnikiem. Osoby z niedoczynnością powinny go spożywać 2x więcej niż przeciętne osoby. Zalecana dawka dla zdrowych osób to 20-40 g dziennie.
2. Produkty białkowe
Sycą na długo i pomagają utrzymać prawidłową wagę. Warto jednak wyłączyć laktozę, gdyż osoby z hashimoto przeważnie cierpią na jej nietolerancję. Wpływa ona także na wchłanialność leków. Białko należy czerpać z takich produktów jak mięso, jaja.
3. Tłuszcz
Tak, tłuszcz jest przyjacielem i nie należy go unikać. Ma ogromny wpływ w prawidłowym działaniu gospodarki hormonalnej. Ważne jest jego źródło. Nie mogą być to tłuszcze trans, ani rafinowane. Warto zwiększyć spożycie dobrego tłuszczu zawartego w rybach, oliwie z oliwek, orzechach, awokado.
UWAGA NA:
- GOITROGENY, FITOESTROGENY – są to substancje w pożywieniu hamujące wchłanianie jodu, mogą obciążać organizm chorego. Występują w nasionach roślin strączkowych.
- GLUTEN -najlepiej wyłączyć go po badaniu celiaklii lub jeśli występują jakiekolwiek podstawy do jej występowania, ponieważ choroba ta często występuje z Hashimoto
- LAKTOZĘ – cukier mleczny, który często podowuje nietolerancje
- CUKIER, KWASY TŁUSZCZOWE ROŚLINNE, NADMIERNY UDZIAŁ KWASÓW TŁUSZCZOWYCH OMEGA 6 – ich spożycie zwiększa stany zapalne
- ALKOHOL
- KAWĘ I HERBATĘ
W przypadku diety osoby chorej na Hashimoto ważne jest wyłączenie czynników wywołujących stany zapalne oraz zrezygnować z grup, które wywołują nietolerancje pokarmowe. Są to najczęściej: gluten, nabiał, jajka. Warto zadbać o regenerację jelit oraz znaleźć źródło choroby (stres, infekcje, niedobory). Choroba Hashimoto jest nieuleczalna, lecz możemy uzyskać reemisję i ograniczenie stanu zapalnego.
5. Ważne pierwiastki przy Hashimoto.
Jod – ma duże znaczenie w syntezie hormonów tarczycy. Jest niezbędny do jej prawidłowego funkcjonowania. Najwięcej jej jest w rybach, w wątrobie, w morzu – stąd warto wybrać się na wycieczkę. Warto także wymienić sól kuchenną na tą jodowaną. Dobrym źródłem jodu są też wodorosty, czarna i zielona herbata, orzechy włoskie i jaja. jod, ponieważ 80% zawartego w organizmie znajduje się w tarczycy. Cząsteczki hormonów tarczycy zawierają jod, jest on niezbędny do ich syntezy. Kiedy organizm cierpi na niedobór jodu, znacznie zmniejsza się stężenie hormonów tarczycowych oraz wzrasta TSH. Ograniczenie jodu powoduje powiększenie wola. Jod występuje w wodzie morskiej, dlatego najlepszym jego źródłem są ryby i skorupiaki. Dużą ilość jodu zawierają także makrele, małże, dorsz, ostrygi. Jednak chcąc zaopatrzeć dzięki nim organizm w jod należy spożywać je 3-4 x w tygodniu. Ilość jodu występująca w warzywach i owocach zależna jest od wielu czynników np. ilość tego pierwiastka w glebie, nawozy, zawartość paszy, którą jedzą zwierzęta. Warzywa bogate w jod: brokuły, rośliny strączkowe.
Jednak powinny być one stosowane jako dodatek do diety ze względu na ilość zawartych w nich substancji antyodżywczych. Należy uważać na obróbkę kulinarną, gdyż zmniejsza ona zawartość jodu w żywności.
Cynk – Istotnym pierwiastkiem jest także cynk, gdyż gdy brakuje go w organizmie, zmniejsza się stężenie hormonów t3 i t4 w organizmie. Zmniejsza się tempo przemiany materii i występują objawy niedoczynności tarczycy. Mężczyźni powinni przyjmować 11 mg cynku/dobę zaś kobiety 8 mg/ dobę. Cynku warto poszukać w produktach zbożowych, mięsie i jego przetworach, zarodkach pszennych, nasionach lnu, pestkach dyni. W chorobach tarczycy bardzo ważna jest urozmaicona dieta dostarczająca odpowiednie ilości witamin i minerałów, gdyż tylko wtedy narząd jakim jest tarczyca jaki i cały organizm są w stanie prawidłowo funkcjonować.
Witamina D3– bardzo ważna do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, osoby z niedoczynnością często miewają jej niedobór.
Selen,- Jest on istotnym pierwiastkiem w żywieniu osób z niedoczynnością tarczycy. Czynnikiem przyczyniającym się do Hashimoto może być niedobór selenu, który jest niezbędny do funkcjonowania tarczycy. Selen uczestniczy w postaci enzymu dejodynaza w przemianach tyroksyny w formę aktywną hormonu trójjodotyroninę. Gdy organizmowi brakuje selenu, zmniejsza się wytwarzanie T3 w tkankach i zmneisjza się jego stężenie w krążeniu. Długotrwały niedobór selenu przyczynia się do złej wchłanialności jodu. Źródłami selenu są skorupiaki, ryby, grzyby, orzechy brazylijskie. Suplementy zawierające selen należy przyjmować ostrożnie. Należy uważać na dawki, gdyż powyżej 900 mcg może być toksyczna.
Żelazo – Jest bardzo ważnym pierwiastkiem, gdyż tarczycowa peroksydaza jodująca zawiera w swojej cząsteczce żelazo, które jest mikroskładnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Dzięki prawidłowej pracy tego enzymu dochodzi do aktywowania przemian tyreoglobuliny w tyroksynę oraz trójjodotyroninę. Niedoczynność tarczycy może mieć swoje podłoże przez deficyt żelaza w organizmie, gdyż jego niedobór prowadzi do zmniejszenia stężenia hormonów tarczycy w osoczu. Często niedobór żelaza bierze się z zaburzenia jego wchłaniania. Kobiety do menopauzy powinny przyjmować 18 mg żelaza na dobę, natomiast mężczyźni i kobiety po menopauzie 10 mg/dobę. Wyróżniamy formy żelaza: hemowe i niehemowe. Różnią się one wchłanialnością.
Żelazo hemowe jest pochodzenia zwierzęcego, natomiast niehemowe pochodzenia roślinnego. Żelazo hemowe jest lepiej wchłanialne (około 10-15 procent),
żelazo niehemowe (1-10%). Najlepszymi źródłami żelaza są: nasiona lnu, pestki dyni, otręby pszenne – powyżej 10 mg/100 g produktu. 5-10 mg/ 100 g produktu zawierają: zarodki pszenne, suche nasiona roślin strączkowych, nasiona sezamu, żółtka jaja i orzechy pistacjowe. Warto zaopatrzeć dietę w czerwone mięso np. wołowina, wątróbka, gdyż żelazo pochodzące z niego jest jednym z lepiej przyswajalnym.
Najczęściej występujące niedobory w Hashimoto dotyczą selenu, witaminy D, B12, ferrytyny (białka magazynującego żelazo), tiaminy i magnezu.
Warto wspomagać się witaminą B12, która pomaga w produkowaniu energii.
Źródła/Piśmiennictwo:
- Żywienie w niedoczynności tarczycy Mirosław Jarosz, Hanna Stolińska, Diana Wolańska
- Atlas chorób tarczycy Luis Raul Lepori
- Tarczyca diagnostyka i leczenie Suzy Cohen
- Zapalenie Tarczycy Hashimoto Izabella Wentz
by Naomi Tamper